Choroba dolnych dróg moczowych u kotów – FLUTD
Choroba dolnych dróg moczowych u kotów (FLUTD) to ogólne określenie zespołu objawów i zaburzeń ze strony pęcherza moczowego lub dróg wyprowadzających mocz. W wyniku działania różnych czynników dochodzi do rozwoju stanu zapalnego w obrębie układu moczowego, co klinicznie objawia się utrudnionym, bolesnym oddawaniem moczu. W przebiegu FLUTD objawy są bardzo podobne niezależnie od przyczyny, mogą jednak przebiegać z różnym nasileniem. Poza bolesnością obserwujemy także:
Zwiększoną częstotliwość oddawania moczu.
Krwiomocz, czyli obecność krwi w moczu.
Nadmierne wylizywanie krocza, brzucha, wewnętrznej powierzchni ud.
Oddawanie moczu poza kuwetą.
Objawy ogólnie takie jak posmutnienie, apatia, zmniejszony apetyt.
Zmianę zachowania.
Przyczyny.
Idiopatyczne
(śródmiąższowe) zapalenie pęcherza moczowego (FIC).
To najczęstsza przyczyna chorób dolnych dróg moczowych u kotów w
wieku poniżej 10 roku życia. W tej grupie wiekowej odpowiada za 60-70%
przypadków utrudnionego oddawania moczu. Nie ma specyficznych testów ani badań
służących do diagnostyki FIC, dlatego rozpoznanie stawiane jest po wykluczeniu
innych możliwych chorób. Uważa się, że jednym z głównych czynników prowadzących
do rozwoju idiopatycznego zapalenia pęcherza jest stres. Nadmierny stres może
wynikać z warunków życia i utrzymania, ale także pojawiać się w wyniku innych
chorób ogólnych. Typowy kot cierpiący na FIC ma najczęściej od 2 do 6 lat, jest
otyły, prowadzi leniwy, mało aktywny tryb życia oraz spożywa suchą karmę. FIC
zdaje się częściej dotykać także kastrowane kocury i koty żyjące w stadzie. Dokładne
przyczyny i mechanizm powstawania śródmiąższowego zapalenia pęcherza nie
zostały dobrze poznane, w związku z czym trudno podjąć skuteczne działania
profilaktyczne. Wszystko wskazuje na to, że jest to choroba przewlekła, a
głównym celem leczenia jest złagodzenie objawów w momencie zaostrzenia i
zwiększenie odstępu pomiędzy kolejnymi epizodami.
Kamica
moczowa.
U kotów stanowi drugą pod względem częstości występowania
przyczynę chorób dolnych dróg moczowych. W przebiegu kamicy dochodzi do
powstawania złogów w nerkach, pęcherzu moczowym lub cewce moczowej. Obecność
kamieni może powodować rozwój stanu zapalnego błony śluzowej lub prowadzić do
niedrożności cewki moczowej. Kamica moczowa to ogólny termin opisujący
przyczyny i skutki pojawiania się złogów w układzie moczowym. Na jej rozwój
wpływa wiele czynników, między innymi wiek, płeć, rasa, rodzaj przyjmowanego
pokarmu, ilość wypijanej wody oraz inne choroby i zaburzenia metaboliczne.
Należy podkreślić, że często spotykane w moczu kryształy, nie są tym samym co
kamienie. Sama obecność kryształów w moczu nie jest wskazaniem do leczenia,
zwłaszcza gdy kotu nie towarzyszą żadne niepokojące objawy. Krystaluria nie
musi świadczyć o obecności kamieni w pęcherzu moczowym, ale duża ilość
kryształów wytrącających się w moczu może predysponować do formowania się
większych złogów.
Infekcje
bakteryjne.
U młodych, zdrowych kotów infekcje bakteryjne rzadko są
przyczyną choroby dolnych dróg moczowych. Szacuje się, że w tej grupie
pacjentów odpowiadają jedynie za 2 % przypadków. W układzie moczowym istnieje
szereg naturalnych mechanizmów obronnych, które skutecznie zabezpieczają przed
namnażaniem się bakterii. Jednym z głównych jest produkcja zagęszczonego,
stężonego moczu o odpowiednim pH, który tworzy niekorzystne warunki do rozwoju
drobnoustrojów. Predyspozycja starszych kotów do rozwoju infekcji bakteryjnych
wynika miedzy innymi z tego, że ich nerki tracą stopniowo zdolność do
zagęszczania moczu. Rozcieńczony mocz pozbawiony jest swoich antybakteryjnych
właściwości i sprzyja rozwojowi bakterii. Ponadto koty w starszym wieku
częściej cierpią na choroby przewlekłe (np. cukrzycę, nadczynność tarczycy), w
przebiegu których wzrasta skłonność do infekcji.
Inne przyczyny choroby dolnych dróg moczowych obejmują m.in. nowotwory, zakażenia pasożytnicze lub grzybicze oraz wady anatomiczne.
Diagnostyka.
Każdy kot trafiający do lekarza weterynarii z powodu problemów z
oddawaniem moczu powinien zostać poddany dokładnemu badaniu klinicznemu. W
trakcie badania fizykalnego dokonuje się pierwszej oceny pęcherza moczowego i
jego okolicy. Bolesny, duży pęcherz moczowy może wskazywać na niedrożność cewki
moczowej i wymaga podjęcia natychmiastowych działań. Pusty pęcherz o
pogrubiałej, twardej ściennie będzie sugerował raczej problem przewlekły. Poza
tym ważna jest ogólna ocena stanu zdrowia i utrzymania kota. Badanie kliniczne
zawsze poprzedzone jest rozmową z Opiekunem. W trakcie wywiadu zbierane są
szczegółowe informacje, które mają za zadanie przybliżenie nas do poznania
możliwych przyczyn problemu. Kolejnym krokiem jest wykonanie badań
laboratoryjnych próbek moczu i krwi. Próbkę moczu ocenia się pod kątem ogólnych
właściwości, takich jak ciężar właściwy, barwa, przejrzystość oraz ocena osadu.
Badanie przesiewowe krwi zalecane jest w szczególności u pacjentów z
nawracającymi problemami ze strony pęcherza moczowego lub starszych kotów, u
których chcemy wykluczyć inne problemy zdrowotne. U wszystkich kotów powinno
zostać wykonane badanie obrazowe (USG lub RTG), miedzy innymi w celu wykrycia
obecności złogów lub innych nieprawidłowości w układzie moczowym.
Leczenie.
Skuteczność leczenia zależy przede wszystkim od postawienia
prawidłowej diagnozy. U wszystkich kotów z chorobą dolnych dróg moczowych,
niezależnie od przyczyny, bardzo ważne jest zwiększenie spożycia wody. Koty
powinny mieć zapewniony do niej stały dostęp. Jeżeli ilość wypijanych płynów
jest zbyt mała, można dodatkowo zachęcić je wprowadzając miski fontanny lub
próbować dosmaczać wodę, na przykład niewielką ilością bulionu. Dobrym
rozwiązaniem jest karmienie mokrą karmą, do której dodatkowo można przemycić
niewielką ilość wody.
Szczegółowe postępowanie lecznicze zależy od przyczyny dolegliwości. W przypadku infekcji bakteryjnej konieczne jest wprowadzenie odpowiedniego antybiotyku. Wybór antybiotyku zawsze powinien być poprzedzony badaniem mikrobiologicznym moczu z antybiogramem. Długość antybiotykoterapii, w zależności od przypadku, wynosi od 2 do nawet 8 tygodni. Przed odstawieniem antybiotyku konieczne jest wykonanie kontrolnego badania moczu.
W przypadku obecności kamieni w drogach moczowych najczęściej konieczne jest ich chirurgiczne usunięcie. Można podjąć próbę rozpuszczenia złogów, w tym celu stosuje się m.in. suplementy modyfikujące pH moczu. W przypadku kamicy zawsze należy zadbać o odpowiednią ilość przyjmowanej wody. Pozwoli to zmniejszyć ryzyko nawrotów w przyszłości.
Dużo większym wyzwaniem terapeutycznym jest postępowanie w przypadku idiopatycznego zapalenia pęcherza. Leczenie farmakologiczne może przynieść pewną korzyść, głównie w celu złagodzenia objawów w momencie zaostrzenia choroby. Najważniejszą rolą w długoterminowym postępowaniu odgrywa modyfikacja środowiska i diety. Ważne jest zidentyfikowanie możliwych źródeł stresu i próba wyeliminowania ich z otoczenia kota. Powinniśmy zapewnić kotu odpowiednie środowisko, w którym będzie miał możliwość wyrażania swoich naturalnych instynktów. Niestety duża cześć kotów żyjących w domach spędza czas głównie na jedzeniu i spaniu, co wbrew pozorom, szybko staje się źródłem frustracji. Bardzo często przyczyną stresu są konflikty w stadzie. Nie zawsze jest to łatwe do zaobserwowania, dlatego w każdym przypadku należy przyjrzeć się relacjom kotów żyjących razem.
Zapobieganie.
Choroby dolnych dróg moczowych u kotów to jedna z najczęstszych
przyczyn konsultacji lekarskich. Chociaż nie zawsze możemy zapobiegać ich rozwojowi to podjęcie właściwych
kroków pomoże nam zminimalizować ryzyko zachorowania. Odpowiednia podaż wody,
urozmaicanie środowiska oraz dbanie o czystość kuwety to podstawowe warunki,
które powinny być spełnione. W profilaktyce chorób dróg moczowych bardzo ważną rolę odgrywają także
regularne wizyty u lekarza weterynarii oraz okresowe badania krwi i moczu.