Przewlekła choroba nerek PCHN

PCHN jest procesem chorobowym, w którym dochodzi do utraty czynności nerek, z powodu procesów trwających długo, miesiące lub nawet lata.

Czynnikami sprzyjającymi PCHN są: wrodzone dysfunkcje nerek, przewlekłe infekcje bakteryjne nerek, nadciśnienie, dysfunkcje ukł. Immunologicznego.

Nerki są zbudowane z około tysiąca jednostek zwanych nefronami. U osobników młodych i zdrowych działa tylko część z nich. Pozostała pozostaje w "uśpieniu" i stanowi "rezerwę" na gorsze czasy. Nefrony te działają jak filtr krwi, która przez nie przepływa i zbiera niepotrzebne substancje z całego organizmu, które są usuwane z moczem. Nerki filtrują i zatrzymują również substancje pożyteczne. Ponadto regulują ilość wody w organizmie zapewniając odpowiednie nawodnienie. Pomagają regulować ciśnienie krwi poprzez zatrzymywanie lub eliminowanie sodu, uczestniczą pośrednio w produkcji krwinek czerwonych, ich rola obejmuje także gospodarkę wapniową, przemiany witaminy D, co pozwala utrzymać w zdrowe kości.

PCHN towarzyszy wiele objawów, których wystąpienie świadczy o znacznych zmianach w strukturze nerek. Większość przypadków PCHN jest nieodwracalna a częstotliwość występowania PCHN wzrasta u zwierząt powyżej 5-6 lat.

Zwykle pojawienie się syndromów choroby jest rozciągnięte w czasie i są one niespecyficzne. Dzieje się tak częściowo z powodu ogromnej rezerwy czynnościowej nerek. Zwierzęta są w stanie przeżyć bardzo długo z działającą jedynie niewielką częścią pierwotnie czynnej tkanki nerek. Dlatego też PCHN rozwija się przez wiele miesięcy zanim stanie się klinicznie jawna.  

Najczęstsze zauważalne zmiany to: nadmierne pragnienie, wydalanie znacznie większych ilości moczu, brak apetytu, utrata masy ciała, wymioty, biegunka, złe samopoczucie, anemia , ogólna apatia. Rzadziej chorobie towarzyszą: osłabienie kości, uszkodzenie wzroku spowodowane wysokim ciśnieniem krwi, krwawienie do żołądka lub jelit, wybroczyny na skórze, świąd w wyniku odkładania się w niej wapnia i fosforu.  Objawy nie są charakterystyczne i występują też w innych chorobach, więc do dokładnej diagnozy konieczne są badania krwi i moczu. Gdy stopień filtracji kłębuszkowej obniży się na tyle, by spowodować wzrost stężenia azotu mocznikowego i kreatyniny w osoczu, rozpoznanie jest pewne. Zazwyczaj w tym momencie ciężar właściwy moczu spada poniżej 1,035 i wzrasta stężenie fosforu nieorganicznego w osoczu. Pomocne w diagnostyce są także: USG, RTG lub biopsja narządu.

Wyróżnia się 4 fazy choroby: bez azotemii (I), z łagodną azotemią nerkową (II), z umiarkowaną azotemią (III) i z ciężką azotemię (IV). Po dokonaniu oceny PCHN wg ogólnoświatowego sytemu klasyfikacji wdraża się odpowiednie leczenie.

U większości zwierząt z PCHN dochodzi do zwłóknienia tkanki śródmiąższowej nerek. Stopień zaawansowania zwłóknienia jest wprost proporcjonalny do rozmiaru upośledzenia stopnia filtracji kłębuszkowej i odwrotnie proporcjonalny do rokowania. Należy więc mieć świadomość że PCHN jest NIEULECZALNA. Wszystkie działania mają na celu poprawić samopoczucie pacjenta i zapewnić mu w miarę możliwy komfort życia.

Procesami aktywowanymi w stadiach II-IV i przyczyniającymi się do uszkodzenia nerek są:
-ogólnoustrojowe i kłębuszkowe nadciśnienie,
- zaburzenia równowagi mineralnej,
- białkomocz,
- zwłóknienie nerek.

Pacjenci z ostrymi i silnymi objawami zwykle zostają poddani hospitalizacji i płynoterapii, w celu zmniejszenia ilości gromadzących się w organizmie produktów przemian białkowych.

Odpowiedź na leczenie często następuje po wielu dniach intensywnego leczenia, ale nie daje gwarancji na długotrwałe efekty. W ocenie stanu pacjenta ważne są regularne, co kilka dni badania kontrolne krwi. Chociaż stopień postępującego upośledzenia czynności nerek jest różny, badania wskazują na trwały postęp choroby u wszystkich zwierząt znajdujących się w stadiach II-IV.

W stadiach II-III stosuje się tzw. leczenie osłaniające nerki: ograniczenie podaży fosforu w diecie, podawanie wit. D, uzupełnienie diety o oleje rybne, podawanie leków przeciw nadciśnieniowych. W stadium IV leczenie jest objawowe, bardziej agresywne, ma na celu zwalczać powikłania mocznicy. Odpowiednie leczenie psów i kotów z PCHN wymaga odpowiedniej diagnostyki oraz ustalenia priorytetów leczniczych odpowiednich dla danego stadium choroby, które przechodzi leczony pacjent.

We wczesnej fazie choroby (I) najważniejsze jest dokładne zbadanie nerek w celu rozpoznania pierwotnego procesu chorobowego i wprowadzenia specyficznego leczenia, mającego go usunąć. W stadiach pośrednich (II, III) najważniejsze są monitorowanie postępu choroby i leczenie osłaniające nerki. W stadium końcowym (IV) głównymi zadaniami są częstsze i dokładniejsze kontrole stanu zdrowia pacjenta oraz wprowadzanie odpowiedniego leczenia objawowego. Każde leczenie musi być zaordynowane przez lekarza weterynarii.

DIETA NISKOBIAŁKOWA
W przypadku PCHN bardzo istotna jest dieta. Pożywienie powinno zawierać niewielkie ilości białka i musi być ono wysokiej jakości. Jeśli zwierzę nie ma apetytu ważne żeby jadło cokolwiek, aby w wyniku ujemnego bilansu kalorycznego nie dochodziło do wykorzystania przez organizm własnych białek tkanki mięśniowej, ponieważ taka sytuacja znacznie pogarsza rokowanie. Jedzenie można uatrakcyjnić podgrzewając je. Przy poprawie samopoczucia a tym samym łaknienia, najlepiej żywić pupila komercyjnymi, odpowiednio zbilansowanymi karmami znanych firmy, np. Royal Canin, Purina, Eukanuba. Diety nerkowe (Renal Dog/Cat) posiadają także obniżoną zawartość fosforu oraz odpowiednią ilość sodu, potasu, magnezu i witamin z grupy B. Prawidłowe żywienie spowalnia postęp choroby, poprawia jakość i wydłuża zwierzęciu życie.

WODA
Zwierzęta chorujące nie są w stanie zagęszczać prawidłowo moczu, wydalają duże ilości wody przez co grozi im odwodnienie. Dlatego musimy pamiętać o stałym dostępie do świeżej wody. Jeśli zwierzę nie chce pić, warto je zachęcić dodając do wody wywar mięsno-warzywny (niesolony, nieprzyprawiany),  w przypadku kotów minimalną ilość sosu z tuńczyka z puszki czy stosować fontanny do picia.

PŁYNY
Po ustabilizowaniu pacjenta, kiedy parametry krwi świadczące o azotemii (mocznik, kreatynina) spadają, podaje się kroplówki podskórnie, co kilka dni (3-7). Ma to na celu zapobieganie odwodnieniu u pacjentów wypijających niewystarczające ilości wody i podtrzymywanie funkcji nerek.

POTAS
Jest wydalany w zbyt dużych ilościach, co objawia się osłabieniem i bólem mięśni. Ponadto negatywnie wpływa na serce, mogąc doprowadzić nawet do zatrzymania jego akcji. Gotowe karmy uzupełniają niedobór potasu. Jeśli zwierzę nie je, potas podaje się w kroplówkach.

SÓD
Uszkodzone nerki są mniej zdolne do regulowania poziomu sodu we krwi. Sód pomaga kontrolować objętość i ciśnienie krwi. Jego nadmiar zatrzymuje wodę w organizmie, a niedobór prowadzi do odwodnienia. Diety nerkowe zawierają jego mniejsze ilości niż komercyjne. Ważna jest okresowa kontrola jego poziomu poprzez badania krwi.

FOSFOR
W PCHN gromadzi się w organizmie i może w rezultacie prowadzić do odwapnienia kości. Zaleca się zmniejszenie jego ilości w diecie, poprzez zawartość w karmie substancji (octan wapnia, węglan wapnia, wodorotlenek glinu) które wiążą pierwiastek i dzięki nim wydalany jest z kałem, odciążając nerki.

WITAMINA D3
Ważny dodatek w diecie nerkowej, uzupełnia niedobór.

OMEGA 3
Kwasy tłuszczowe omega 3 działają przeciwzapalnie, dodawane są do karm leczniczych, spowalniają postęp choroby.

KWASICA
Występuje u chorych zwierząt. Polega na zmianie pH krwi. Wymaga odpowiedniego leczenia.

NADCIŚNIENIE
Dotyczy wielu pacjentów z PCHN. Może przyczyniać się do szybkiego pogłębienie choroby. Czasami wywołuje ślepotę poprzez odklejenie się siatkówki w oku. Istnieją leki, które mają za zadanie rozszerzać naczynia krwionośne w nerkach i zmniejszać ciśnienie krwi przez nie przepływającej, co hamuje ich dalsze uszkadzanie.

ANEMIA
Nerki biorą udział w produkcji hormonu zwanego erytropoetyną. Działa on na szpik kostny i stymuluje produkcję czerwonych krwinek. Zmniejszona produkcja erytropoetyny u zwierząt cierpiących na PCHN powoduje anemię. W związku z nią pacjenci są słabi i apatyczni. Niedobór czerwonych krwinek wymaga transfuzji lub podawania podskórnie ludzkiej erytropoetyny. Niestety w wyniku długotrwałego podawania tej substancji, mogą we krwi pojawiać się przeciwciała, które powodują że leczenie jest nieefektywne. Kolejnym minusem jest wysoka cena preparatu.

BRAK APETYTU
Wynika z gromadzenia się we krwi substancji które drażnią żołądek i powodują nadmierne wydzielanie kwasu solnego, co przy braku apetytu powoduje dodatkowo nudności. Stąd ważne podczas leczenia jest podawanie zwierzęciu, w kroplówkach lub doustnie substancji zobojętniających, tj. Ranigast/Polprazol.

WYMIOTY
Nagromadzenie się w organizmie toksyn, w związku z ich osłabionym wydaleniem przez nerki pojawiają się u pacjentów nudności. Lekarz weterynarii w ostrej fazie choroby podaje leki, które działają we właściwy sposób na ośrodki w mózgu i hamują ten objaw.

STRES
Sam proces chorobowy, częste wizyty u lekarza weterynarii, podawanie leków, kroplówek i zmiana karmy powodują silny stres u naszego pupila, a zwłaszcza u kotów. Często wywołuje to brak apetytu i pragnienia.  Ważne jest aby przynajmniej w warunkach domowych zapewnić zwierzęciu spokój. Nie przeszkadzać, nie drażnić zwierzęcia, nie organizować spotkań z ludźmi których kot nie zna, nie przeprowadzać remontów, nie zmieniać umeblowania, czy miejsca kuwety. Nawet tak drobne sprawy mogą pogorszyć rokowania.

DIALIZA
Dializa otrzewnowa, czyli metoda oczyszczania krwi z niekorzystnych substancji (kreatynina, mocznik) za pomocą naturalnej, dobrze  ukrwionej "błony" wyścielającej jamę brzuszną. Do wnętrza jamy otrzewnej jest wpuszczany płyn który "pobiera" z krwi szkodliwe składniki, a po kilku godzinach jest upuszczany. Zabieg wymaga umieszczenia w jamie brzusznej odpowiednich drenów. Cykl jest powtarzany kilkakrotnie w ciągu kilku dni.

W przypadku pacjentów z PCHN rokowanie jest bardzo ostrożne. Najważniejsze prognostycznie są pierwsze dni intensywnego leczenia i regularne kontrolne badania krwi. Pozytywnie rozpatrywane są przypadki u których parametry krwi zmniejszają się, wraca apetyt, ustępują wymioty, pacjenci są świadomi i nie wykazują cech apatii. W takich przypadkach można mówić o ustabilizowaniu stanu pacjenta. Należy jednak pamiętać, że niewydolność nerek towarzyszy zwierzęciu już do końca życia. Nie jesteśmy w stanie przywrócić nerkom ich dawnych funkcji. Za pomocą stałych kontroli weterynaryjnych, częstych badań krwi, okresowych kroplówek i diety jesteśmy w stanie zapewnić zwierzęciu możliwy komfort życia.